Jamita Evangelium, 27 Januari 2019
Minggu III Dung Epiphanias
“Unduk
ma tu Debata Sitompa Saluhut” (Jesaya 45: 18-25)
Sada ulaon
na dokdok do maminsang pardosa na so olo muba. Alai dumokdok do patupa ulaon
pasahathon uhum na ingkon masa tu marsasahalak manang marsapunguan ala sude
angka pinsangpinsang naung marulak loni dipabotohon tu ibana/nasida, ndang
maralus di hamubaon. Alai dao dumokdok dope patupa ulaon pasahat barita nauli situtu tu angka na naung taruhum
jala tongon mandalani uhum na mansai dokdok, tu angka naung mansura na ndang
adong be dalan tu ngolu na imbaru, tu ngolu na naung malua sian uhum.
Di Bibelta na naung boi tajaha ganup ari i, Bibel cetak dohot
Bibel on line i, andar do disi ndang
holan patik ni Debata na ingkon siulahonon ni jolma tinompaNa i tarlumobi
bangso na pinillitNai, alai dohot do andar disi bahat contoh-contoh ni ulaon ni bangsoNa i na so saurdot tu na pinatikkon
ni Debata tu nasida, angka ulaon na mambahen tarrimas Debata. Laho maminsang nasida asa muba, jala molo so
muba asa dipaboa tu nasida sangkap uhum ni Debata tu nasida ditongos Debata ma
angka panurirang. Alai dung taruhum nasida, ditongos Debata ma tong angka
panurirang laho mamaritahon barita nauli tu bangso naung taruhum i. Di na
pasahat pinsangpinsang asa unang taruhum, jala di na pabotohon dia uhum molo so
muba, diparbisuhi Debata do angka panurirang i pasahathon hataNa dohot hata na
ampit jala tangkas, songon i tangkas jala ampit gabe ndang tarbahen ni na
manangihonsa be ndang mangantusisa.
Laos songon i do tong uju pasahat barita nauli tu bangso
naung taruhum i Debata marhite panurirangNa, diparbisuhi Debata do panurirangNa
pasahat hataNa tu na tongon taruhum i, asa dapot roha nasida isi ni hataNa i
jala asa porsea nasida. Gariada tahe, laos di na pasahat barita nauli tu na
taruhum i, disangahon Debata do mamanghulingi angka bangso na asing di
portibion, i ma angka na naung pinaluaNa di angka bangso i, asa unang maniru
pangalaosion ni bangso pinilitna na nuang mampardebatahon na asing na so
debata, na so boi paluahon, alai asa manghaporseai Debata na naung mamaritahon
barita haluan tu bangsoNa na naung taruhum i jala unduk tu Ibana. Unang be
ditiru nasida bangsoNa i na so unduk tu Debata gabe taruhum. Unang be diuduti
nasida panombaan tu debata ganaganaan songon nasailaon, baliksa ingkon ro jala
unduk ma tong nasida tu Debata, Sasada Debata i, ai holan Ibana do na tuk
paluahon.
I do, i ma panurirangion ni panurirang Jesaya na pasahathon
barita nauli na sian Debata tu bangso na naung taruhum siala ni dosa
mampardebatahon angka na so debata i do ia isi ni hata ni Debata di Jesaya 45:
18-25 i na gabe jamita di minggunta minggu III-hon dung Epiphanias on. Nunga taruhum bangsoNa di Babilonia. Nuaeng,
ndang uhum be sipasahatonNa tu nasida, alai barita haluaon do. Sangkap ni
Debata laho paluahon nasida sian uhum. Laho paposhon roha ni bangsoNa i, ingkon
tung denggan ma dipasahat panurirang Jesaya i hadirion dohot ulaon ni Debata na
tuk paluahon nasida i.
Barita taringot tu sangkap haluaon ginorga ni Debata tu
bangsoNa na taruhum i nunga ditariashon panurirang Jesaya andorang so pasahathon
dia ma sibotoon nasida taringot tu hadirion dohot ulaon ni Debata asa boi
pos roha nasida di sangkap i. Di ayat 17
do dipaboa Debata sangkapNa sipatupaonNa
tu bangso na taruhum i, i ma patupa tua tu nasida. Jala, ia tua sipatupaonNa i adong do kualifikasina, i ma ndang asal tua, i ma
tua na satongkin, sangombas, alai tua na saleleng ni lelengna do. Di hata Heber
ia hata na dipangke tu tua saleleng ni lelengna i, i ma haluaon saleleng ni lelengna (Heber: tesyuat olamim), kelepasan
yang kekal. Ala nunga hea dipalua Debata angka ompung ni na nuaeng tarbuang
i, mansai ringkot nuaeng kualifikasi
ni haluaon i, i ma haluaon na saleleng ni lelengna. Ala na boi pejek do
pangantusion taringot tu haluaon i, ingkonn ditambahan tu hata haluaon i
“saleleng ni lelengna.” Tangkas sian i
hadirion ni Debata na manangkapi na mansai denggan tu ngolu ni jolma i, tu
ngolu ni bangsoNa naung taruhum, i ma haluaon na manongtong. Holan Ibana,
sadasada Debata na tuk patuhon i. Di ayat 25, i ma dung dipatorang dijouhon tu
angka bangso asa ro tu Jahowa na manangkapi haluaon patupaonna tu bangsoNa jala
diojahi i dohot ulaon dohot hata ni Debata di tingki na salpu, diuduti ma
patoranghon i marhite na mandok boti: Ia
ngolu ni bangso i gabe marhangoluan na marhatigoran
(Heber: tsedeq) dohot na marolopolop,
marhaleluya (Heber: weyite-halelu).
Dia ma na taida di ayat 18-24 i?
Naparjolo, ojahan manghaposi sangkap haluaon
ni Debata (ayat 18-19).
Asa pos roha
nasida di sangkap ginorga manang sipatupaon ni Debata i, dipatolhas Debata ma marhite
Jesaya angka na didok rohaNa, dia ma na tuk paposhon roha ni bangso na nuaeng
taruhum i na tutu do i na naeng pamasaonNa tu nasida i. Siala ni i do, songon
na tarsurat di bona ni ayat 18, dilehon Jahowa ma ojahan ni sipatupaonNa i. Tangkas do
i marhite hata ai, manang, ala (Heber: ki, Indonesia: sebab, karena)
laho mangalehon ojahan na togu na impolana mandok sihaposan do sangkap ni
Debata i.
Adong dua
ojahan dipatolhas Debata marhite hata
pinillit ni si Jesaya papos roha di ayat 18-19, jala ganup sai diujungi dohot
pangondolan di hadirionNa, “Ahu do Jahowa.” Na dua i i ma:
(i)
Hagogoon ni Debata manompa langit
dohot tanoon inganan ni jolma mangolu, ndang asa rumar boti.
Dipangke panurirang i do
dua kata kerja na dipangke di buku 1
Musa na manurathon taringot tu panompaan ni hasiangan on pinatupa ni Jahowa,
jala na tongtong dipangke di sandok Padan Narobi, i ma di hata Heber: bore (sian hata bara) hasiangan on (Heber: hasyamayim),
i ma na manompa sian na so adong gabe adong, dohot hata we osyah (sian hata asa),
i ma na mangondolhon na mangula aktif do
Debata di na manompa tanoon (Heber: haarets). Dua hali be dipangke hata bara dohot asa i laho mangondolhon hagogoon ni Debata namompa sian na so adong
(ayat 18). Ulaon na so boi diula manang ise na asing i do na gabe ojahan ni
Debata. Ala ni i do didok Debata: “Ahu do Jahowa, jala dungkon ni Ahu ndang
adong be.” Di ayat 21 dohot ayat 22 annon, di na dijou Debata angka bangso na
asing, i ma angka sisomba debata ganaganaani asa ro manomba Ibana, diulakkon ma
muse mangondolhon i: “Ahu do Jahowa, jala dungkon ni Ahu ndang adong be.”
Molo di buku ni si Musa
na lima i dipamanat bangso ni Debata do na adong angka debata na asing, alai
holan Jahowa Debata do sisombaon. Alai di Jesaya on, ndang olo Debata mandok na
adong na asing na boi dohonon Debata. Angka hau do angka i, na so boi paluahon.
Sahat tu Padan Naimbaru dipangke
angka uluan ni huria di ngolu ni huria na parjolo i do ulaon ni Debata na
manompa langit dohot tanoon uju tubu roha
na meragukan na hinaporseaon ni na
porsea i, i ma haroro ni Jesus na paduahalihon i. Tarida do i di 2 Petrus 3: 3
na disurathon mangalo angka pangajari pargapgap: “Na ro ma di angka ari parpudi
angka pangalensem, parhata insakinsak, na mangoloi angka hisapna sandiri, angka
na mandok: “Di dia do haroroNa, na pinarbagabaga i? Ai dung monding angka
amanta, hot do saluhutna songon i, sian mula ni hasiangan on.” Mangalo i didok
panurat ma on: “Laho mandok songon i ndang manganto rohanasida, naung sian aek
do langit nang taho, jala hinorhon ni hata ni Debata” (ayat 5).
Di tingkinta, di jaman na mansai maju nuaeng, ndang na imbaru be tabege
hata na mandok ndang Debata na manomba langit dohot tano on, alai na manjadi
sandiri do i di bagasan partingkian na mansai leleng. Sialoonta do pangantusion
na songon i.
(ii)
Hata ni Debata na patar jala sintong manang
tigor, ndang na buni dohot di sihabunian, manang di na holom, ndang hoax, ndang na so marojahan. Alai
sintong do. Hata ni
Debata na marhuaso i do tong sihaposan dohot sipeopon.
Laho mangondolhon i dipangke ma dua kata kerja na mangondolhon hasisintong
ni hata ni Debata i, i ma di hata Heber: dabar
dohot amar. Di hata Batak dipangke
dos, i ma Hudok. HataNa na ruar sian
pamanganNa ndang tarsirang sian Debata i sandiri na marhagogoon. Ndang tarbahen
manang dang dung ndang sintong, hata ni Debata. Jala domu tu na parjolo di
ginjang i, marhagogoon do hata ni Debata na sintong i (ayat 19). I do ojahan ni
Debata marhite si Jesaya mandok na, “Ahu do Jahowa na mandok hatigoran (Heber: tsedeq) dohot hasintongan
(Heber: hesyarim), ndang na peol.
Napaduahon, joujou tu angka bangso na asing asa ro marluhut dohot paadop bohi dohot
Debata, asa unduk tu Ibana (ayat 20-22), ala sasada Ibana do Jahowa na tuk
paluahon bangsoNa i jala sude jolma ingkon unduk tu Ibana, na mangalo Ibana
pailaonNa (23-24). Laho mangondolhon i, dua hali ma dipatolhas Debata
marhite si Jesaya dison, tamba ni na di ayat 18 i, na holan Ibana do Jahowa, ndang
adong na asing (ayat 21-22).
Molo so jamot hita
pamanat ayat 20-23 di Bibel hata Batak, gabe boi do hita marnida na hira tu
bangsoNa sandiri, i ma naung pinaluaNa sian tongatonga ni angka bangso do, tong
Debata manghatai di angka ayat i, ai di hata Batak i dilapati do na tarsurat di
Bibel hata Heber ni ayat 20 i, i ma pelite
hagoyim, songon on: “Marluhut ma hamu jala ro ma hamu tu lambungKon, hamu
ale angka na naung malua sian bangso parbegu”.
Molo on, hira bangso Jehuda na naung dipalua
sian angka bangso parbegu na dipanghulingi Debata. Asa unang songon o
pangantusionta dumenggan do songon terjemahan
di Bibel hata Indonesia talapati hata pelite
hagoyim i, i ma ndang boti, “Marluhut
ma ….angka naung malua sian angka bangso”, alai boti: “Marluhut….angka naung malua di
tongatonga ni angka bangso”. Pangalapation na paduahon
on umampit tu ayat 22 na patuduhon ndang tu bangso na naeng paluaonNa i (ayat
17) ia roha ni Debata di ayat 20 i, alai tu angka bangso na asing do,
i ma tu angka naung malua di tongatonga ni angka bangso na asing i. (Ise angka on, pelite hagoyim, di tingki ni si Jesaya ndang apala dapot rohanta.
Sahat tu saonnari ndang satolop dope angka peneliti
taringot tusi. Alai molo dohot do dao tu partingkian tu jolo do pinangkulingan
ni Debata di ayat 20 i, ba boi dapot rohanta do i, nasida i ma angka naung
malua di angka bangso di portibion. Lapatanna,
dao tu jolo diida Debata, asa marsiajar
sian ngolu ni halak Jahudi nasida muse, i ma bangso na manomba ganaganaan I,
unang songon i nasida, alai ingkon unduk tu Jahowa Sasada Debata.
Di ayat 22 dijou Debata Jahowa do asa didonokhon na mangihut
on dirinasida tu Debata Jahowa sasadasa: “hamu
nasa ujung ni tanoon”, i ma angka bangso na asing i. Tarlumobi tahe, di
ayat 23-24 tu sandok jolma do hata ni Debata na mandok na ingkon unduk tu
Ibana do sude angka bangso. Laho
patoguhon joujou tu angka bangso i, asa ro nasida tu Jahowa sasada Ibana,
dipabagas ma di ayat 23-24 taringot tu hamomonang ni Jahowa di tingki na naeng
ro, jala hailaon ni angka jolma na mangalo Debata.
Ala ni i do umbahen na dipillit gabe tema ni jamita on
sirimangrimangonta, i ma joujou ni Debata tu hita halak Kristen Batak. Dijouhon
tu hita angka naung pinalua ni Debata
marhitehite Jesus Kristus di angka bangso na adong di portibion, alai laos
dohot ma angka na asing di portibion dijouhon, asa unduk hita tu Debata na
naung manangkapi haluaon saleleng ni lelengna tu bangsoNa Israel na jolo, jala haluaonta
halak Kristen Batak ala ni ulaon ni jala di bagasan Jesus Kristus Sipalua i, mamungka
sian na dung tardidi hita tu bagasan goar ni Debata Sitolusada i, i ma haluaon
saleleng ni lelengna. Ndang na sahat hian hita tu haluaon i. Alai ala Debata
Sitompa saluhut i do na manangkapi haluaon ni bangsoNa najolo dohot bangsoNa
nuaeng, dijou do tu hita asa holan tu Ibana ma hita unduk, ndang be tu angka
debata ganaganaan na marragam i di dekade
paduahon abad pa-21-hon on, ndang holan ala ndang tarbahen angka i paluahon
hita, alai ala molo ndang unduk hita tu Ibana, baliksa gabe tapardebata jala
tasomba debata ganaganaan i, ba
paleaonNa ma hita nuaeng nang di ari sogot. Mansai ringkot tu lam tatanda hagogoon ni
Debata Sitompa saluhut na paluahon hita i asa unang tauji ndang unduk tu Ibana
di ngolunta nuaeng, ai ndang adong na malua sian tangan panguhumonNa manang ise
na so manomba sasada Ibana, baliksa manomba angka debata ganaganaan i. Mansai
ringkot tatanda jala tapangasahon Sitompa hita i ai tarbahen Ibana do paluahon
hita sian angka na naeng manaeit hita sian haluaon i.
Hita angka naung pinalua ni Debata di tingki on, tasulingkiti
ma dirinta, manang na naung unduk do hita tu Ibana saleleng on, manang tu na
asing dope. Sotung ndang tu Debata na
manompa langit dohot tanoon i hita angka na naung pinaluaNa di bagasan Jesus
Kristus i unduk, alai tu na asing. Molo i dope, muba ma hita, unang gabe
pailaon ni Debata hita di tingkina. Alai martua ma hita molo dung jala hot hita
unduk tu Sitompa hita i.
Pdt. Dr. Robinson
Butarbutar
Parsameanta, 25 Desember 2019.
HP/WA: 0812-62472015.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar